Chỉ là một tiếng vọng

(Một căn nhà ở làng Nôm-by Jolly Fox)

1.
Thơ về tình cảm gia đình có 3 bài mình nhớ và thích.

Đầu tiên là bài "Nói với con cuối năm" của Lưu Quang Vũ. Có nhiều điều để nói, nhưng điều nhớ nhất là cái ý "cha dạy con mến thương tất cả/rồi con sẽ biết căm thù/cha dạy con tin yêu từ ngọn cỏ/rồi mai sau con sẽ nghi ngờ/con sẽ trả lời những câu hỏi đời cha".

Bài thứ hai là bài "Con cò" của Chế Lan Viên. Chỉ nhớ tức thời mấy câu đầu "con còn bế trên tay/con chưa biết con cò/nhưng trong lời mẹ hát/có cánh cò đang bay...". Nhớ từ hồi đọc lần đầu trong sách giáo khoa ngày xưa. Hình như chỉ là một bài đọc thêm thì phải. Cũng không nhớ là năm lớp mấy nữa. Chỉ nhớ đó hầu như là một trong những bài thơ để lại ấn tượng sâu sắc trong chương trình học văn phổ thông với mình.

Bài thứ ba là một bài không hẳn có thể xếp vào mối quan hệ gia đình, nhưng mình cứ liên tưởng tự nhiên đến thứ tình cảm của một đôi vợ chồng, đó là bài "Vườn xưa" của Tế Hanh. Lần đầu đọc là trong 1 tập thơ tình nhỏ dạng bỏ túi của ai đó vứt lăn lóc, mình nhặt đọc chơi. Nhớ trang giấy trắng vàng có bề mặt hơi nhám và giòn. Nhớ hình minh hoạ đen trắng một giếng nước dưới tàng cây.

Có điều gì chung giữa ba bài thơ, ba ký ức? Mình nghĩ đó là điểm chung về những giọng thơ. Và tất nhiên, chúng đều hàm ẩn thứ tình cảm thấm thía, giản dị chân thành, không làm dáng.

Nói với con cuối năm buồn mà tha thiết, hoang mang nhưng trong trẻo.

Con cò thủ thỉ xa vắng, rì rào như gió mát chiều hè.

Vườn xưa thân thuộc dù vời vợi mênh mang...

2.

Nói với con cuối năm

Tặng Lưu Minh Vũ

Cha lên làng sơ tán thăm con
hoa mận nở trắng vườn
năm sắp hết
chợ quê rộn rịp
vàng hương nếp mới lá rong xanh

Hai cha con ngồi trên bờ đê cao
sông chiều nhút khói
gió rạp mình cỏ dại
sau lưng Hà Nội sương mờ
thành phố vừa trải qua
những trận bom huỷ diệt
lòng cha giờ dập nát
những xác người máu loang
biết nói gì với con
đôi mắt trẻ đen tròn ngơ ngác thế
cuộc chiến đã mấy chục năm trời
con mới gần ba tuổi
tia nắng sớm mong manh chùm lá mới
đêm của đời gió bão đã dài lâu

Con bi bô với bàn ghế cỏ cây
tập gọi tên các sự vật trên đời
tập tin lời người lớn
cha làm sao nói được
những khổ đau lầm lạc trên đường
cái ác đen xì trong mỗi quả bom
mang mặt đẹp nói cười khôn khéo

Con hát ngọng nghịu
"vịt dắt tay gà đi chơi"
áp trán vào gò má thơ ngây
cha bỗng thấy chẳng còn gì đáng sợ
cha dậy con mến thương tất cả
rồi tự con sẽ biết căm thù
cha dậy con tin yêu từ ngọn cỏ
rồi mai sau con sẽ nghi ngờ
con sẽ trả lời những câu hỏi đời cha

Con cũng sẽ đặt nhiều câu hỏi mới
lòng cha dẫu héo khô cành mận dại
nhựa âm thầm buốt trắng những chùm hoa
con ơi con hãy tha thứ cho cha
cha chẳng thể nào sống cùng mẹ được
đời cha nắng gắt
mẹ con cần mật ngọt của đồng vui
con khôn lớn trên đời
hãy yêu thương mẹ
và hãy hiểu cho cha

Tết hoà bình đầu tiên
đất nước nghèo xơ xác
cha cũng chẳng đủ tiền
mua cho con áo đẹp
chiều bên sông gió rét
con lặng nhìng tít tắp bãi ngô xa
- Bên kia sông là gì hở cha?
- Bên kia sông có đường đất đỏ
có ruông mía trổ cờ trắng xoá
những vườn đầy quả ngọt những đồng hoa.
- Có bươm bướm không cha?
- Có, có rất nhiều bươm bướm
Con thì thầm trong hơi thở mạnh
- Sông rộng thế làm sao sang được?
Cha ôm con vào lòng, con bé bỏng của cha
- Bên kia sông có nhiều bướm nhiều hoa
rồi cha con ta sẽ tìm được con đò
đi sang bên ấy.

1972

--------------------
CON CÒ

I
Con còn bế trên tay
Con chưa biết con cò
Nhưng trong lời mẹ hát
Có cánh cò đang bay:
"Con cò bay la
Con cò bay lả
Con cò Cổng Phủ,
Con cò Đồng Đăng..."
Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn,
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ.
"Con cò ăn đêm,
Con cò xa tổ,
Cò gặp cành mềm,
Cò sợ xáo măng..."
Ngủ yên! Ngủ yên! Cò ơi, chớ sợ!
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!
Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân,
Con chưa biết con cò, con vạc,
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát,
Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân.

II
Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!
Cho cò trắng đến làm quen,
Cò đứng ở quanh nôi
Rồi cò vào trong tổ
Con ngủ yên thì cò cũng ngủ,
Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi.
Mai khôn lớn, con theo cò đi học,
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân.
Lớn lên, lớn lên, lớn lên...
Con làm gì?
Con làm thi sĩ!
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn...

III
Dù ở gần con,
Dù ở xa con,
Lên rừng xuống bể,
Cò sẽ tìm con,
Cò mãi yêu con.
Con dù lớn vẫn là con của mẹ,
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.
À ơi!
Một con cò thôi,
Con cò mẹ hát
Cũng là cuộc đời
Vỗ cánh qua nôi.
Ngủ đi! Ngủ đi!
Cho cánh cò, cánh vạc,
Cho cả sắc trời
Đến hát
Quanh nôi.
--------------------

vườn xưa
Tế Hanh

Mảnh vườn xưa cây mỗi ngày mỗi xanh
Bà mẹ già tóc mỗi ngày mỗi bạc
Hai ta ở hai đầu công tác
Có bao giờ cùng trở lại vườn xưa ?

Hai ta như ngày nắng tránh ngày mưa
Như mặt trăng mặt trời cách trở
Như sao hôm sao mai không cùng ở
Có bao giờ cùng trở lại vườn xưa ?
Hai ta như sen mùa hạ cúc mùa thu
Như tháng mười hồng tháng năm nhãn
Em theo chim đi về tháng tám
Anh theo chim cùng với tháng ba qua
Một ngày xuân em trở lại nhà
Nghe mẹ nói anh có về anh hái ổi
Em nhìn lên vòm cây gió thổi
Lá như môi thầm thì gọi anh về
Lần sau anh trở lại một ngày hè
Nghe mẹ nói em có về bên giếng giặt
Anh nhìn giếng giếng sâu trong vắt
Nước như gương soi lẻ bóng hình anh

Mảnh vườn xưa cây mỗi ngày mỗi xanh
Bà mẹ già tóc mỗi ngày mỗi bạc
Hai ta ở hai đầu công tác
Có bao giờ cùng trở lại vườn xưa ?

----------------------

và 3.
A.Camus, S.Exupery, LQV có điểm gì chung? Họ đều có giọng văn tha thiết và rộng rãi. Chắc lái xe cũng bị cảm xúc mang mang chi phối :(

Rong chơi trong mỗi phút giây rong chơi mãi bên trời kia