Lược ghi từ Phân tâm học và Tình yêu (hết)

- Điều kiện chủ yếu để tựu thành tình yêu là vượt qua óc tự tôn. Đối cực của óc tự tôn là khách quan tính; đó là khả năng nhìn mọi người và mọi vật được xem xét nó như là nó, một cách khách quan, và có thể phân tách khuôn hình khách quan này khỏi khuôn hình do ham muốn và sợ hãi tạo ra.

- Cái khả năng để suy tưởng một cách khách quan là lý tính; thái độ cảm xúc đằng sau lý tính là thái độ khiêm tốn. Chỉ khi nào ta thành tựu thái độ khiêm tốn, chỉ khi nào ta vươn ra khỏi những giấc mộng toàn trí và toàn năng ta có như một đứa trẻ, ta mới khách quan được, mới sử dụng được lý tính của mình.

- Khả năng yêu thương dựa trên năng tính theo đó, ta vươn ra khỏi óc tự tôn; (...) năng tính khai triển một chiều hướng phong phú trong mối quan hệ của chúng ta nhắm vào thế giới và chính mình. Tiến trình thoát vượt, sinh thành, tỉnh thức này đòi hỏi một phẩm cách coi như là điều kiện tất yếu: đức tin.

- Ta cần phân biệt tin hữu lý và tin phi lý. Tin phi lý là đức tin y cứ trên sự phục tùng của mình đối với thẩm quyền phi lý. Trái lạ, đức tin hữu lý là một xác tín bắt rễ trong chiính kinh nghiệm suy tư và cảm thức của mình. Đức tin hữu lý thực ra không phải là niềm tin ở một cái gì đó, nhưng là phẩm cách xác thực và xác quyết mà những xác tín của chúng ta có. Tin là một nét đặc trưng thấm nhuần toàn thể nhân cách, chứ không phải là một niềm tin riêng biệt.

- Đức tin hữu lý bắt rễ trong hoạt động trí năng và xúc cảm phong phú.

- Chúng ta có đức tin ở chính mình. Chúng ta ý thức về hiện hữu của một bản ngã, của một tâm điểm trong nhân cách chúng ta, nó bất biến và tồn tại suốt cả đời sống chúng ta dù có những biến đổi nào đó trong quan điểm và cảm thức. Chính tâm điểm ấy là thực tại đằng sau thế giới "Cái Tôi", và sự xác tín của chúng ta về đồng nhất tính của chính ta được đặt trên đó.

- Chỉ kẻ nào tin ở chính mình mới thành thực với những kẻ khác. Tin ở chính mình là điều kiện để ta có thể hứa hẹn, và vì, như Nietzsche đã nói, con người có thể xác định bằng khả năng hứa hẹn của nó, đức tin là một trong những điều kiện hiện hữu của con người.

- Có đức tin cần phải có dũng cảm, cái khả năng nhận lãnh mộ hiểm nghèo, sự sẵn sàng chấp nhận cả đến đau khổ và thất vọng. Ai mà chú trọng trên sự an toàn và bảo đảm, coi như là điều kiện chủ yếu của đời sống thì không thể có đức tin; ai mà khép trong một hệ thống bảo thủ, ở đó sự lánh xa và chiếm hữu là phương tiện cầu an của mình, thì kẻ đó biến mình thành một tù nhân.

- Tích cực trong tư tưởng, cảm thức, với đôi mắt và đôi tai của mình, trọn cả ngày, tránh sự biếng nhác bên trong, tích cực trong hình thức tiếp nhận, tàng trữ, hay tiêu phí sòng phẳng thời gian của mình, là một điều kiện bất ly cho sự thực hành của nghệ thuật về tình yêu.

- Không có sự ''phân công'' giữa tình yêu đối với chính mình và đối với những kẻ lạ.

- Tin ở khả tính của tình yêu, xét như một hiện tượng xã hội chứ không chỉ như một hiện tượng cá biệt ngoại lệ, là một đức tin hữu lý dựa trên cái nhìn nhắm vào bản chất đích thực của con người.