Thứ Ba, 17 tháng 4, 2012

Vô sư vô sách

Câu chuyện dịch thuật đang có mấy tầng, mấy nhánh để nghĩ:

- Dịch là bất khả: http://lythuyetvanhoc.wordpress.com/2012/02/23/boris-buden-d%E1%BB%8Bch-la-b%E1%BA%A5t-kh%E1%BA%A3-hay-lam-vi%E1%BB%87c-do/

- Xét lại để đối chiếu: Nguyễn Hiến Lê là điển hình, Bùi Giáng thì vô đối.

- Dịch giả/dịch thật: lỗi và quy kết - hay là phân biệt luận cứ với luận chứng của làn sóng ném đá kịch liệt hiện nay.


Tôi thì lại quan tâm đến phía bên kia của câu chuyện: Liệu có một hệ quy chiếu nào cho những người đọc không am tường ngoại ngữ, để họ có một cơ hội thoát khỏi thân phận xách mé vô sư vô sách không? 

Tôi sẽ từ từ thử xem có cách gì không ^^




3 nhận xét:

Tung H nói...

Có những bản dịch mà tôi đọc đã lâu và đến giờ vẫn thấy hạnh phúc vì đã đọc. Chẳng hạn, Tội ác và trừng phạt, Anh em nhà Karamazov (cùng của F. Dostoyevsky), Brand và Peer Gynt (kịch H. Ibsen), Kho tàng trong động ma (bản của Sài Gòn cũ, dịch từ The adventures of Tom Sawyer của Mark Twain), Cái trống thiếc (Günter Grass), Bức thư của người đàn bà không quen (Stefan Zweig), vân vân, và bây giờ, Lolita.

Những bản dịch như thế, tôi chỉ mới đọc bằng tiếng Việt (trừ Lolita thì có đọc bản gốc tiếng Anh) và chưa khi nào cảm thấy có nhu cầu muốn đọc bản gốc để đối chiếu. Bản tiếng Việt là đã đủ để tôi tin mình đang tiếp xúc với nguyên tác; nó đủ sức mạnh để cho tôi niềm tin rằng nó là một dạng thể khác của nguyên tác, không phải là một với nguyên tác, song không kém hơn.

Có một điều mà những người chăm chăm soi lỗi một bản dịch nào đó thường bỏ qua không nhìn thấy hay không muốn thấy: ở một số trường hợp, một vài lỗi sai trong một bản dịch chẳng là gì so với ấn tượng thẩm mỹ mà bản dịch trao cho người đọc một cách tổng thể. Việc họ làm, do đó, chẳng gì hơn là bới lông tìm vết. Và, một lần nữa, phải rạch ròi chỗ này: ở đây chúng ta không đánh đồng những bản dịch như thế với những bản dịch đầy rẫy lỗi và do vậy làm hỏng nguyên tác, giết chết nguyên tác. Chỉ những ai sẵn thiếu thiện chí thì mới cố tình hiểu như thế.

http://www.thethaovanhoa.vn/173N20120423065539214T133/tran-tien-cao-dang-noi-ve-vu-lolita-muon-noi-dich-loi-phai-doc-den-noi-den-chon.htm

Tung H nói...

Đây là về sách văn học.

Tung H nói...

Nếu việc phân tích các lỗi dịch càng cho thấy hai tác giả này có trình độ, thiện chí, trách nhiệm cao với môi trường dịch thuật thì những chỉ trích nặng lời và đầy tính chủ quan của họ dành cho cá nhân Cao Việt Dũng càng làm suy yếu giá trị khoa học, tính chuyên môn mà văn bản đánh giá chất lượng dịch thuật cần có.

http://sgtt.vn/Goc-nhin/163321/Loan-dich-hay-loan%E2%80%A6-canh-bao.html