Nguyệt cầm - Xuân Diệu

1.
Em về mấy thế kỷ sau
Nhìn trăng có thấy nguyên màu ấy không
Ta đi còn gửi đôi giòng
Lá rơi có dội ở trong sương mù?

2.
Trăng nhập vào dây cung nguyệt lạnh
Trăng thương, trăng nhớ, hỡi trăng ngần
Đàn buồn, đàn lặng, ôi đàn chậm
Mỗi giọt rơi tàn như lệ ngân.

Mây vắng trời trong đêm thủy tinh
Lung linh bóng sáng bỗng run mình
Vì nghe nương tử trong câu hát
Đã chết đêm rằm theo nước xanh.

Thu lạnh càng thêm nguyệt tỏ ngời,
Đàn ghê như nước, lạnh trời ơi …
Long lanh tiếng sỏi vang vang hận
Trăng nhớ Tầm Dương, nhạc nhớ người …

Bốn bề ánh nhạc: biển pha lê
Chiếc đảo hồn tôi rộn bốn bề …
Sương bạc làm thinh, khuya nín thở
Nghe sầu âm nhạc đến sao Khuê.

3.
Thơ XD tôi thích và nhớ mỗi bài này. Nhiều người xếp nó vào các thể loại khác nhau như khẩu vị, phân tích theo lý thuyết này kia tuỳ sở trường. Với tôi bài thơ này đơn giản là một chuỗi các hình ảnh và liên tưởng đa nghĩa, gợi suy tưởng được lồng ghép trong chuỗi âm sắc, vần luật, bằng trắc rất thành công và tương đồng giữa nhạc điệu của chúng với chuỗi liên tưởng. Nó gợi ra không gian, thời gian, phông văn hoá xưa rồi nay. Ngôn từ chỉ là cái cớ, hình ảnh nhiều phen sáo nhưng chuỗi ấn tượng, cảm xúc thì độc đáo và liền lạc, rền vang trong tâm trí như một lượt dồn rải của tiếng đàn tỳ bà giữa đêm.

4.
Có điều, thơ XD ấn tượng cảm xúc thì mãnh liệt mà di âm lại chẳng được bao lăm. Đọc xong là hết. Lại phải đi tìm kiếm một cảm xúc khác, một bài thơ khác. Không tự đầy đủ được.

Nhưng mỗi lần nghĩ đến bài Nguyệt Cầm, tôi lại nhớ đến cảm giác đứng giữa đêm sương bạc ngửa cổ rõi miết trăng xưa trong veo như đĩa bạc khảm giữa nền trời men ngọc biếc với những tơ mây li ti vân vi dăng mãi đến mấy ngàn dặm phía chân trời. Trong khoảnh khắc, cả hào khí lẫn lòng cảm khái đều thấm đẫm toàn thân như sương cuối thu năm nọ. Việc ngửa cổ ngó chơi hẳn ai trong đời cũng từng có lần trải qua; cũng từng có lúc nghĩ lại mà cười nhẹ. Nghìn năm nay vẫn thế mà thôi ư?

5.
Em sẽ khóc khi nhìn trong khóe mắt
Có một người đi lại lang thang
Còn ghi giữ ân tình trong cỏ nhặt
Mưa vi vu vì hẹn với truông ngàn...
(BG)