Thứ Bảy, 5 tháng 6, 2010

Tản Đà

1.
Tản Đà thuộc về 1 thời khác, tâm thế có vẻ cũng khác, nên tôi không thuộc nhiều thơ ông, ngoại trừ bản dịch bài Hoàng Hạc Lâu và vài câu thơ lẻ khác. Còn nhớ hình như (Thi nhân Việt Nam?) có người khen 2 câu thơ

"Tài cao phận thấp chí khí uất
Giang hồ mê chơi quên quê hương"

trong bài "Thăm mả cũ bên đường" hay quán cổ kim hoặc đại loại vậy. Chắc không ít người cũng khen như thế. Nhưng tôi hồi đó không thấy có cảm giác đặc biệt. Thâm tâm tôi không thích những bài thơ viết đều đều theo khổ như thế, lại thấy những phận người nêu lên ước lệ quá, thành ra chết thì thôi chứ có gì đâu - nhất là những kẻ chen hội công danh. Đương khi thiếu niên, tôi còn thích những tứ thơ về phận người như của Vũ Hoàng Chương hơn (dù lủng củng) :

Kiếp trước hoa là nàng thiếu nữ
Sống kiếp vạn người thương
Chết vô duyên vùi xác bên đường vắng
Một nấm đất vàng
lạnh lùng canh vắng
Lúc đêm trường
thoảng mùi hương.


Như 2 câu thơ của Tản Đà, có hay là hay ở kỹ thuật sử dụng bằng trắc, âm điệu mà thôi. Tôi lúc đó nghĩ vậy, thấy vậy.

2.
Nhưng trong một khắc, một tâm cảnh, khi đang đi trên đường, tôi hoát nhiên thấy gai người vì mấy chữ đó:

giang hồ mê chơi quên quê hương

Không cần gán ghép ý nghĩa, chỉ là cảm giác liên tưởng về hình ảnh và âm vận. Trong khoảnh khắc, đường biên của không gian cảm nghiệm trải rộng khắp, tràn ngập âm điệu trầm thản đãng của điệu đàn cổ. Hề vực sâu. Hề núi thẳm. Vọng sông hồ. Nhớ giang hà tịch mịch, một mảnh thuyền nan trên sông La nghe câu hò cổ. Là quê hương. Là hương quan hà xứ thị. Bây giờ đâu?

Những khúc khuỷu hùng vĩ, những gập ghềnh trác việt. Băng qua. Đã băng băng qua đầy hào khí.

Bây giờ tịch mịch mãn thái không. Như sương lên thăm thẳm, như gió lộng ngang chiều, như nắng mùa hè rộng rãi, một lưng trời mây trắng bay...Bây giờ đâu.

3.
Người đương thời có thể cho Tản Đà cũng nòi tài cao phận thấp chí khí uất, nhưng kẻ hậu sinh như tôi nhận rằng chỉ một câu thôi cũng đủ đạt cảnh rồi.

giang hồ mê chơi quên quê hương

Huống hồ:

Ấy thực quê hương con người ta
Dặn bảo trên đường những khách qua:
Có tiếng khóc oe thời có thế,
Trăm năm ai lại biết ai mà?

3 nhận xét:

Unknown nói...

"giang hồ mê chơi quên quê hương" - đủ rồi

Penpen nói...

Chẳng phải ngẫu nhiên mà Hoài Thanh trước khi giới thiệu chân dung 40 nhà thơ mới phải cung kính chiêu hồn tiên sinh Tản Đà . Thời SV, chắc bác Tùng H phải biết đến mấy câu này :


Sớm nay chẳng có tiền nhà
Suốt đêm thơ nghĩ chẳng ra câu nào
Đi ra rồi lại đi vào
Quẩn quanh chỉ tốn thuốc lào vì thơ

Nặc danh nói...

Sao nỡ để mọi người mong thế!